2018 Kasım Ayı Kira Artış Oranları Açıklanılıyor

Yeni Ekonomi Programı’nda yer alan tedbirlerden biri gayrimenkulde kira artış oranını doğrudan etkiliyor. Ev sahipleri artık zamları üretici fiyatından değil, tüketici fiyatından yapabilecek. Program’ın ‘Enflasyon’ bölümünün ‘Politika ve Tedbirler’ başlığı altında, “Kira artış oranına dair üst sınır, döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere duyarlılığı yüksek olan üretici fiyatları yerine tüketici fiyatlarına göre belirlenecektir” maddesi yer alıyor. Normal şartlarda 12 aylık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatı (Yİ-ÜFE) artış oranı ile belirlenen kira zammı üst rakamı yeni düzenleme yapılması ile birlikte TÜFE ile belirlenecek. Ağustos ayında 12 aylık ÜFE gerçekleşmesi yüzde 18,78, TÜFE gerçekleşmesi ise yüzde 12,61 olarak kaydedilmişti. Bu da oturduğu ev için bin lira kira ödeyen tüketicinin, zam zamanının ağustosa denk gelmesi durumunda eylülde 188 lira zamlı ödeme yapacağı anlamına geliyor. Şayet TÜFE oranından zam yapılsaydı bu rakam 126 lira olacaktı. ÜFE’ye bakarken aylık veya yıllık orana değil, 12 aylık ortalamaya bakılacak. Bu rakam da dün yüzde 21.36 olarak açıklandı. Sözleşmesi bu ay bitecek olanlar yüzde 21.36’yla yenileyecek. 1000 liralık kira 1213 lira olacak. Yıllıkta ek maliyet 2556 lira. Bu tavan fiyat. Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP), kira artışının ÜFE yerine TÜFE’ye endeksleneceği yer almıştı. TÜFE’ye göre kira artışı uygulaması başlamış olsaydı artış yüzde 13.75 oranında kalacaktı. Borçlar Kanunu’ndaki kira artış maddesinin uygulanması işyerleri için 2020 yılında yürürlüğe girecek. Normal şartlarda 12 aylık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatı (Yİ-ÜFE) artış oranı ile belirlenen kira zammı üst rakamı yeni düzenleme yapılması ile birlikte TÜFE ile belirlenecek. Ağustos ayında 12 aylık ÜFE gerçekleşmesi yüzde 18,78, TÜFE gerçekleşmesi ise yüzde 12,61 olarak kaydedilmişti. Bu da oturduğu ev için bin lira kira ödeyen tüketicinin, zam zamanının ağustosa denk gelmesi durumunda eylülde 188 lira zamlı ödeme yapacağı anlamına geliyor. Şayet TÜFE oranından zam yapılsaydı bu rakam 126 lira olacaktı.

KİRA ZAMMI NASIL HESAPLANIR?

Yeni Ekonomi Programı’nda yer alan tedbirlerden biri gayrimenkulde kira artış oranını doğrudan etkiliyor. Ev sahipleri artık zamları üretici fiyatından değil, tüketici fiyatından yapabilecek. Program’ın ‘Enflasyon’ bölümünün ‘Politika ve Tedbirler’ başlığı altında, “Kira artış oranına dair üst sınır, döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere duyarlılığı yüksek olan üretici fiyatları yerine tüketici fiyatlarına göre belirlenecektir” maddesi yer alıyor.

Normal şartlarda 12 aylık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatı (Yİ-ÜFE) artış oranı ile belirlenen kira zammı üst rakamı yeni düzenleme yapılması ile birlikte TÜFE ile belirlenecek. Ağustos ayında 12 aylık ÜFE gerçekleşmesi yüzde 18,78, TÜFE gerçekleşmesi ise yüzde 12,61 olarak kaydedilmişti. Bu da oturduğu ev için bin lira kira ödeyen tüketicinin, zam zamanının ağustosa denk gelmesi durumunda eylülde 188 lira zamlı ödeme yapacağı anlamına geliyor. Şayet TÜFE oranından zam yapılsaydı bu rakam 126 lira olacaktı.

ÜFE’ye bakılıyor

Taraflar anlaşsa da zam bu sınırı aşamaz. Borçlar Kanunu’nun 344’üncü maddesinde konut için kira artışının, İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Üretici Fiyat Endeksi’ne (ÜFE) göre yapılacağı belirtiliyor. ÜFE, her ay açıklanan enflasyonla karıştırılmamalı. En çok yanlış bu konuda yapılıyor. ‘ÜFE ve TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) ortalaması alınacak’ diyene aldırmayın.

12 aylık ortalama alınacak

ÜFE’ye bakarken aylık veya yıllık orana değil, 12 aylık ortalamaya bakılacak. Bu rakam da dün yüzde 21.36 olarak açıklandı. Sözleşmesi bu ay bitecek olanlar yüzde 21.36’yla yenileyecek. 1000 liralık kira 1213 lira olacak. Yıllıkta ek maliyet 2556 lira. Bu tavan fiyat. Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP), kira artışının ÜFE yerine TÜFE’ye endeksleneceği yer almıştı. TÜFE’ye göre kira artışı uygulaması başlamış olsaydı artış yüzde 13.75 oranında kalacaktı. Borçlar Kanunu’ndaki kira artış maddesinin uygulanması işyerleri için 2020 yılında yürürlüğe girecek.

Kira sözleşmesi ne zaman sona erer?

Kira sözleşmesinin imzalanmasıyla birlikte ev sahibi-kiracı ilişkisi borç-alacak ilişkisine dönüyor. Yani her iki tarafın da birtakım yükümlülükleri yerine getirmesi gerekiyor. Bu yükümlülüklerin neler olduğu, tarafların hangi haklara sahip olduğu da Türk Borçlar Kanunu’nda ele alınıyor.

Kira sözleşmesinin sona ermesi

Ev sahibi ile kiracı arasında bazı konularda anlaşma sağlanamıyor. Özellikle kira sözleşmesinin sona ermesi ve konutun tahliye edilmesi konusunda sıkıntı yaşanabiliyor. Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan düzenleme ise tartışma yaşanan bu konuya açıklık getiriyor.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 347’nci maddesinde kira sözleşmesinin ne zaman biteceği sorusu şöyle açıklanıyor:

Konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmenin sona ermesi

MADDE 347- Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir.

Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde, kiracı her zaman, kiraya veren ise kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra, genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi sona erdirebilirler.

Genel hükümlere göre fesih hakkının kullanılabileceği durumlarda, kiraya veren veya kiracı sözleşmeyi sona erdirebilir.

Ev kirası zammında kurnazlığa dikkat!

Doğan, “Ekim-kasım ayları kira kontratlarının yoğun şekilde yenilendiği dönem. Borçlar Kanunu’nda yer alan düzenlemeye göre kira artışlarında Yİ-ÜFE dikkate alınıyor. Ancak gerek ÜFE’nin, gerekse Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) birden fazla hesaplanma yöntemi var” dedi.

12 aylık ortalamaya göre

Doğan, şöyle konuştu: Yargıtay’ın verdiği karara göre yıllık kira artışları ÜFE’nin on iki aylık ortalamalarına göre hesaplanır yani yıllık bazda artış oranına göre değil. Yİ-ÜFE eylülde aylık bazda yüzde 10.88, yıllık bazda ise yüzde 46.15 artış gösterdi.

Hukuki yollara başvurun

Doğan, şöyle devam etti: Yargıtay içtihadına göre ekimde yıllık kira artışı en fazla yüzde 46.15 değil yüzde 21.36 olabilir. Tüketicilerimiz yüzde 21.6’nın üzerinde veya Yİ-ÜFE’nin yıllık bazdaki artışı olan yüzde 46.15 gibi bir artışla karşılaştığında Yargıtay’ın kararını emsal göstererek hukuki yollara başvurabilir.

Kira artışını kim belirler?

Ev ve işyerini kiraya veren mal sahipleri, kiracıları ile yaptığı sözleşmenin yenilenmesi halinde kira bedeline zam yapma hakkına da sahip oluyor. Peki, kira artışını kim belirler? Ev ve işyerini kiraya veren mal sahipleri, kiracıları ile yaptığı sözleşmenin yenilenmesi halinde kira bedeline zam yapma hakkına da sahip oluyor. Kira sözleşmesi, taraflardan herhangi bir fesih bildiriminin gelmemesi halinde otomatik olarak senelik yenilenmiş oluyor.

Peki, yenilenen kiralamalarda kira artışı nasıl yapılır? Kira artışını kim belirler?

Kira artışı, Borçlar Kanunu kapsamında yer alan hükümlere göre yapılıyor. Kanunen tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerli oluyor. Bu kural, meskenlerde geçerli oluyor. İşyeri sahipleri kanunda yapılan bir değişiklik ile 2020 yılına kadar istediği oranda zam yapabiliyor. Ancak öncelik sözleşmede belirtilen oranda oluyor. Eğer sözleşmede herhangi bir oran belirtilmemiş ise mal sahibi kiracısına dilediği oranda artış yapabiliyor.

Kira fiyatları bir yılda ne kadar zamlandı?

Kiralık ev fiyatları son günlerin en sık gündeme gelen konularından biri. Bunun nedenleri arasında iki gelişme öne çıkıyor. Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte üniversite öğrencileri ve aileleri için kiralık ev arayışının başlaması ve 2018 Ağustos ayı için açıklanan aylık kira artış oranının yüksekliği.

Ağustos ayında yaşanan kira artış oranı yüzde 17,41 TL olurken, bu rakam 2018 yılının kira zammında ulaşılan en yüksek değer olarak dikkat çekiyor. Bir yıl önce 2017’nin Ağustos ayında kira artış oranı sadece yüzde 10,94 idi. Ağustos 2017-Ağustos 2018 dönemini kapsayan 12 aylık dönem boyunca kira artış rakamları sadece bu yılın Şubat, Mart ve Nisan gerileme kaydetti. 2018’in Ocak ayında yüzde 15,82 iken, Şubat ayında yüzde 15,66, Mart ayında yüzde 15,50 ve Nisan ayında yüzde 15,35 TL’ye gerileyen kira artış oranları mayıs 2018 itibariyle tırmanışa geçti.

Böylelikle ülke çapında kira artış oranları bir yılda yaklaşık yüzde 60 yükseldi. 2018’in ilk sekiz ayında ise kira zammı artışı yüzde 10 oldu. Yaz aylarına bakıldığında ise Haziran ayında yüzde 15,80 olan kira artış oranı, önce Temmuz ayında yüzde 16,57’ye, son olarak da Ağustos ayında yüzde 17,41 TL’ye tırmandı.

Ay ay 1 yıllık kira artış oranları

Ağustos 2017: %10,94

Eylül 2017: %12,05

Ekim 2017: %13,26

Kasım 2017: %14,47

Aralık 2017: %15,38

Ocak 2018: %15,82

Şubat 2018: %15,66

Mart 2018: %15,50

Nisan 2018: %15,35

Mayıs 2018: %15,36

Haziran 2018: %15.80

Temmuz 2018: %16,57

Ağustos 2018: %17,41

TEFE TÜFE’YE GÖRE KİRA ARTIŞI NASIL HESAPLANIR?

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 344.’üncü maddesi gereğince kira artışı, “Bir önceki kira yılının ÜFE artışını geçmeyecek şekilde düzenlenir” hükmüne göre yapılır. Ancak burada kesin bir hesaplama bulunmamaktadır. TUİK’in yayımlamış olduğu Yİ-ÜFE kullanıcı rehberinde ise bu hesaplamanın iki şekilde olabileceği açıkça görülmektedir.

a-) Bir önceki yılın (2016 Kasım) aynı ayına göre değişim, (% 17,30)

b-) 12 aylık ortalama değişim (Kasım-2016 / Kasım 2017) (% 15,38)

Yukarıda da görüldüğü gibi iki oran arasında da çok büyük farklar bulunmaktadır. Bu kapsamda karışıklığın ortadan kalkması amacıyla , 6.Hukuk Dairesinin verdiği “ Kira artışı, ÜFE’nin 12 aylık ortalaması oranında artırılır.” karar ile giderilmiştir.

Ekim ayı enflasyon oranının açıklanacağı tarih ile ilgili henüz resmi bir açıklama bulunmuyor. Eylül enflasyon oranı 3 Ekim’de açıklanmıştı. Ekim ayı enflasyon oranının da 1 Kasım’dan itibaren açıklanması bekleniyor.