Şöyle ki; Adapazarı Sakarya’nın merkez ilçesi, Antakya Hatay’ın merkez ilçesi; Mersin İçel’in merkez ilçesi, İzmit de Kocaeli’nin merkez ilçesi olduğundan Hatay,Sakarya,İçel ve Kocaeli isimleri pek bir anlam ifade etmemektedir.

Bu illerin merkez ilçelerinin Kaymakamlığı ve ilin ismiyle anılan bir de Valiliği vardır. Hatay Valiliği, Antakya Kaymakamlığı gibi… İçel ismi ise artık tedavülden kalkmış olduğundan Mersin Valiliği ve Akdeniz Kaymakamlığı kurumlarımız bulunmaktadır. Bir şehire iki farklı isim verme uygulamasının gözle görünür bir şekilde yanlış olduğu İçel ‘in artık kullanılmaması gibi, diğer il isimlerinin de zamanla kullanılmayacağı öngörebilirsiniz.

İki İsimli Şehirlerimiz

• Kocaeli – İzmit
• Sakarya – Adapazarı
• Mersin – İçel
• Hatay – Antakya

İsmi Değişen İllerimiz

AFYONKARAHİSAR

İlk ismi Karahisar-ı Sahib. Karahisarın sahibi; Sahib isimli bir Selçuklu veziri. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Afyonkarahisar, daha sonra kısaca Afyon oluyor. 2005’te çıkarılan kanunla Afyonkarahisar ismini alıyor. Ama şehirde yaşayanlar halen Afyon demeyi tercih ediyor.

ARTVİN

1921’de il olmadan önceki ismi Livane. Ses sanatçısı Zülfü Livaneli aslen buralı yani Livanelidir. 1933’te Rize ve Artvin birleşerek Çoruh ismini alıyor. Sonra Rize ayrılıyor ve 1956’da Çoruh ismi Artvin olarak anılıyor.

BALIKESİR

Yüzyıllarca Karesi ismi olarak bilinen il 1926’da Balıkesir adını alıyor.

AĞRI

İlk adı Beyazıt. 1920’de Erzurum’dan ayrılıyor ve Bayazıt oluyor. Cumhuriyet, Osmanlı padişahlarına “yoz” dediği için Bayazıt ismi 1926’da Karaköse adını alıyor. 1938’de Ağrı Dağına adını veren eski Ağori köyünden esinlenerek Ağrı oluyor.

ADANA

1926’ya kadar Kozan. 1926’da Kozan ilçeye dönüştürülüyor. O zamanlar yakın bölgede Cebelibereket isminde bir il daha var. 1933’te Cebelibereket lağvoluyor ve ilçeleriyle birlikte Adana’ya bağlanıyor. Adana ilinin adı 1933’te değiştirilerek Seyhan isimli bir il haline geliyor. 1956’da Seyhan yeniden Adana oluyor.

BİLECİK

Bu ilin ilk adı Ertuğrul ‘du, 1926 ‘da çıkarılan bir kanunla Bilecik oluyor.

BİNGÖL

Bu ilin ilk ismi Genç’tir. 1926 ‘da çıkarılan bir kanunla Bingöl oluyor.

BURSA

Bu ilimizin ilk ismi 1.Murat’ın unvanı olan Hüdavendigar. 1924 ‘de çıkarılan bir kanunla Bursa oluyor.

ÇANKIRI

1925’e kadar Kangırı. 1925 ‘de çıkarılan bir kanunla Çankırı olarak değiştiriliyor.

ÇANAKKALE

Çanakkale, önce Biga sancağının merkezi. Sonra 1925’te Çanakkale il oluyor. Biga Çanakkale’ye bağlanıyor. 1926’ya kadar Gelibolu isimli bir il de var. Bu il de lağvedilip Çanakkale’ye ilçe olarak bağlanıyor. Diğer dış ülkeler Çanakkale Savaşını tarih kitaplarına Gelibolu Savaşı olarak kaydetmiştir.

DİYARBAKIR

1937’ye kadar olan ismi Diyarbekir. Bu arada o bölgede Ergani isimli bir il de var. Ergani, 1926’da lağvediliyor. Bölge halkı kürtçe ismi olan Amed demeyi tercih ediyor.

ELAZIĞ

1937’ye kadarki ismi El-Aziz.

ERZURUM

1. Dünya Savaşı’na kadar Rus Çarlığı boyunduruğunda olan Oltu, 1. Dünya Savaşı’nda geri alınıyor. Hatta 1919’da orada Oltu hükümeti bile kuruluyor. Bir ilçe tarihte ilk kez bir hükümet oluşturuyor. Bu hükümet 1926 yılında Erzurum’a ilçe olarak bağlanıyor.

GAZİANTEP

İlimizin ilk ismi Ayıntap, 1926 ‘da Gaziayıntap oluyor, daha sonra telaffuzunun zorluğundan Gaziantep olarak değiştiriliyor. Kısaca Antep olarak anılır.

KAHRAMANMARAŞ

1973’te Kahraman sözcüğü kanuna ekleniyor ve Kahramanmaraş oluyor. Halen Maraş kullanılmaktadır.

ŞANLIURFA

İlk adı Siverek ‘tir. Siverek, 1926’da il olmaktan çıkarılıp ilçe haline getiriliyor ve Urfa’ya bağlanıyor. 1984’te ise Şanlı unvanını alarak Şanlıurfa oluyor. Bölgedeki halk halen Urfa olarak telaffuz etmeye devam ediyor.

GİRESUN

1921’de il oluyor. 1925’te Karahisar-ı Şarki isimli bir başka il, Şebinkarahisar ismini alıyor. 1933’te Şebinkarahisar il olmaktan çıkarılıp, Giresun’a ilçe olarak bağlanıyor.

KIRKLARELİ

1926’ya kadarki ismi Kırk Kilise.

MANİSA

İlk ismi Saruhan. 1926’da Manisa oluyor.

TURGUTLU

Manisa’nın ilçesi olan şimdiki Turgutlu ‘nun eski ismi Kassaba (Kasaba) olarak biliniyor. Cumhuriyetin ilanıyla Turgutlu ismini almıştır.

MUĞLA

1926’ya kadarki ismi Menteşe.

RİZE

1926’ya kadar Lazistan.

SAMSUN

1926’ya kadarki ismi Canik.

TUNCELİ

1926’ya kadarki ismi Dersim. O yıl ilçe haline getiriliyor ve Elazığ iline bağlanıyor. 1935’de yeniden il oluyor.

YOZGAT

1926 yılına kadar olan ismi Bozok.

ÇATALCA

1926’ya kadar ilmiş, o yıl ilçe haline getirilerek İstanbul’a bağlanmış.