1927 (İstanbul) – 6 Eylül 2017 (İstanbul) tarihlerinde yaşamış ülkemizin önemli sosyologlarındandır. Orta öğretim, yüksek lisans ve doktorasını ABD’de tamamlamıştır. 1954-1966 yılları arasında Forum Dergisinde yazarlık yapmıştır. 1973-1991 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi Bölümü’nde Profesör olarak görev yapmıştır.

Sosyal Bilim Anlayışının Genel Özellikleri

Weberci, Foucaultcu ve Bourdiuecu çizgilerle paralellik taşıyan “socious” temelli gösterge-bilimsel bir metodojik eğilim barındırır.

Çalışma Alanının Genel Çerçevesi

Şerif Mardin’in sosyal bilimlerdeki çalışmalarının ana çizgileri şöyledir:

• Düşünce Tarihi
• Sosyal Bilimler
• Siyaset bilim, siyaset teorisi, siyaset felsefesi,siyaset sosyolojisi, siyasi kültür
• Tarih
• Sosyoloji
• Ekonomi
• Psikoloji

Temel Kavramları ve Sorun Alanları

Genç Osmanlıların siyaset felsefesinin, aydınlanma öncesi bir felsefe olduğu görüşündedir. Yeni bir düşünce yapısının “sıfırlaşarak” çalışamayacağını, ancak eskiden çıkacak bir değişmede var olabileceğini söylemiştir. Jön Türklerde kesin bir şekilde ortaya çıkan nitelik muhafazakarlıktır. Muhafazakarlık Osmanlı toplumunda iki kategoride görülür. Bunlar; “sivil bürokratik” ve “askeri” alandır. Sosyal bilimler alanında kaçınılması gereken eğilimlerden biri; sosyal bilimin iktidara yanaşma veya iktidarı fethetme aracı olarak görülmesidir.

Toplumsal Yapı-Kültür İlişkisi ve “Toplum Haritaları”

Türk düşünce hayatındaki temel eğilimlerden biri de insanların kitle halinde belirli bir düşünceyi benimseme eğilimi içinde olmalarıdır. Bireylerin diğer bireylerle ve özellikle yakın oldukları gruplarla paylaşmış oldukları toplum haritası çevresinde anlaşabilmektedir.

İdeoloji

İdeoloji gerçeği kültür gerçeği ile çok yakından ilintilidir. ideolojinin saygınlığı kültür mekanizmasının esaslarına dayalı olarak gelişir. Tarih içinde genel bir davranış çizgisini savunmaya yarayan kültür unsuruna “kültür kodu”, kültür kodlarına bağlı olarak toplum hayatındaki sosyal hayatın merasim içeriğine “ritüel”, bu merasim ve simge dağarcığının birleştiği kümeye ise “din” tanımlarını yapmıştır.

Kitle Toplumu ve İletişim

İdeolojinin 19. yüzyılda ve 20. yüzyılda geniş yayılma alanı bulmuş olmalarının üç nedeni vardır. Yeni yayın araçlarının gelişmesi, yeni eğitim sisteminin gelişmesi ve aydınların fikir üreticisi olarak toplumda önem kazanmasıdır.

Sivil Toplum

Batıdan aldığımız siyasetle ilgili kavramlar arasında yer alan “sivil toplum” ülkemizde en çok yanılgıya düştüğümüz kavramlardan birisidir. Batıda bir medenilik anlayışını temsil eden sivil toplum; ülkemizde İslami bir popülizmin etkisi altında kalmıştır.

Merkez Çevre Modeli

Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez Çevre ilişkileri başlıklı makalesinde sosyal bilimler dünyasında büyük yankı uyandırmıştır.

Türk Modernleşmesi:Ulus Devlet-Kemalizm-Din

Kemalizmi bir sosyal değişme projesi olarak geleneksel toplumdan modern topluma geçiş sürecinde şu değişmeler kapsamında ele almıştır:

• Kişilerin otoritesi üzerine kurulu bir onur anlayışından kurallar ve yasalar üzerine kurulu bir onu anlayışına geçiş
• Evren düzenini anlamada dinden pozitif bilim anlayışına geçiş
• “Avam-havas” ayrılıkları üzerine kurulmuş bir topluluktan halkçı topluluğa geçiş
• Ümmet topluluğundan ulusal devlete geçiş

Eserleri:

Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908 – (1964)
Genç Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu – (1962)